Zaawansowane technologie w ochronie przyrody: monitoring trzcinowisk na Zalewie Wiślanym

W kwietniu 2025 r. Urząd Morski w Gdyni podpisał umowę z konsorcjum złożonym z firm: OPEGIEKA Sp. z o.o. oraz MGGP Aero Sp. z o.o., na realizację nowoczesnego monitoringu obszarów pozyskiwania trzciny pospolitej (Phragmites australis) na obszarze Natura 2000 Zalew Wiślany PLB280010 w latach 2024-2028. Celem przedsięwzięcia jest opracowanie innowacyjnego podejścia wspierającego monitoring siedlisk przyrodniczych Natura 2000.

Satelity, drony, algorytmy

Monitoring obejmie:

• analizę zdjęć satelitarnych (Sentinel, Landsat, Planet),
• naloty z użyciem samolotów wyposażonych w kamery RGB, RGBN, termalne, hiperspektralne oraz skanery laserowe (ALS),
• wykorzystanie algorytmów uczenia maszynowego do klasyfikacji szaty roślinnej,
• tworzenie cyfrowych map zasięgu i zmian szuwarów.

Efektem prowadzonego monitoringu będzie pozyskanie wiedzy o zasięgu i stanie szuwarów na Zalewie Wiślanym, dostarczone zostaną informacje o skali i sposobie pozyskiwania trzciny. Powstanie również narzędzie do zautomatyzowanego określania w przyszłości powierzchni szuwarów na podstawie obrazów satelitarnych, zdjęć lotniczych lub tych wykonanych Bezzałogowym Statkiem Powietrznym.

Dane o jakości szuwarów są bardzo istotne, ponieważ zbiorowiska te tworzą naturalną barierę ochroną przed intensywnym falowaniem oraz stanowią bardzo ważne siedlisko dla chronionych gatunków ptaków. Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni, jako nadzorujący obszarem Natura 2000 zobowiązany jest zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 18 października 2023 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla obszaru specjalnej ochrony ptaków Zalew Wiślany (PLB280010) do monitoringu trzcinowisk oraz kontroli powierzchni wykaszanych.

Podpisana umowa dotyczy realizacji jednego z zadań ochronnych zawartych w planie ochrony obszaru Zalew Wiślany PLB280010. Realizacja  działań ochronnych jest możliwa dzięki podpisanej w dniu 01.04.2025 r. z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej umowie na realizację projektu „Ochrona gatunków oraz siedlisk przyrodniczych w obszarach administrowanych przez Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni” współfinansowanego ze środków programu FEnIKS 2021-2027.

Precyzyjna analiza i raportowanie

Projekt ma kluczowe znaczenie dla ochrony przyrody i zrównoważonego gospodarowania zasobami Zalewu Wiślanego. Każdego roku powstaną szczegółowe raporty i mapy, tworzone w oparciu o dane przestrzenne o bardzo wysokiej rozdzielczości. Dane te posłużą do identyfikacji obszarów pozyskiwania trzciny – z rozróżnieniem sezonów (lato, koniec zimy, wiosna).  Dzięki zaawansowanym narzędziom i regularnym analizom możliwe będzie nie tylko bieżące monitorowanie stanu siedlisk, ale też ocena przestrzegania zasad pozyskiwania trzciny zgodnie z planem ochrony obszaru Natura 2000.

Wyniki projektu mają ułatwić dbanie o bioróżnorodność, a więc także o stan siedlisk przyrodniczych. Polska – jako kraj członkowski Unii Europejskiej – ma taki obowiązek.